Otellerdeki Misafir Hakları ve Sorumlulukları Nelerdir? Hukuki YardımOtellerin Karşılaştığı Hukuki Sorunlar Hukuki DanışmanlıkOtellerdeki Misafir Hakları ve Sorumlulukları Nelerdir? Hukuki YardımAyıplı Mal Nedir? Tüketici Hukuku Kapsamında Haklar ve Hukuki Başvuru Yolları Günlük hayatımızda bir ürün satın alırken o malın sözleşmeye uygun, çalışır ve beklenen niteliklere haiz olmasını bekleriz. Ancak bazı durumlarda, malın tesliminden sonra kusurlar ortaya çıkabilir. İşte bu tür ürünler hukuk sistemimizde ayıplı mal olarak adlandırılır. Ayıplı malın tanımı, çeşitleri, tüketicinin seçimlik hakları ve başvuru yolları hem Türk Borçlar Kanunu’nda hem de 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK)‘da ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.
Ayıplı Malın Hukuki Tanımı
Tüketici Kanunu’na göre, bir malın ayıplı sayılabilmesi için;
Sözleşmede kararlaştırılan nitelikleri taşımaması,
Objektif olarak beklenen özellikleri karşılamaması,
Tüketiciye yanlış ya da eksik bilgi verilerek aldatılmış olması,
Malın kullanım amacına uygun olmaması, gibi unsurların varlığı gerekir.
Bir ürün dışarıdan sağlam görünse de işlevsel kusurlar, eksik parçalar veya performans sorunları ile ayıplı sayılabilir. Aynı zamanda satıcının, tüketiciyi ürünün gerçek durumu hakkında açıkça bilgilendirmemesi de ayıplı mal kapsamında değerlendirilir.
Ayıplı Mal Türleri
Ayıplı mallar genel olarak üç başlık altında incelenebilir:
1. Açık Ayıp
Teslim sırasında kolayca fark edilebilen, gözle görülebilir nitelikteki kusurlardır. Örneğin, çizik ekranlı bir televizyon ya da kırık bir mobilya açık ayıp sayılır.
2. Gizli Ayıp
Teslimden sonra, kullanımla ortaya çıkan ve teslim anında fark edilemeyen ayıplardır. Örneğin, birkaç gün sonra çalışmayan bir buzdolabı veya zamanla bozulmaya başlayan bir elektronik cihaz bu kategoriye girer.
3. Hukuki Ayıp
Malın hukuken sorunsuz devredilememesi ya da alıcının mülkiyet hakkını kısıtlayan bir durumun bulunmasıdır. Örneğin, rehinli ya da hacizli araç satışı hukuki ayıptır.
Tüketicinin Seçimlik Hakları
Ayıplı bir malın teslim edilmesi durumunda, 6502 sayılı TKHK m. 11 uyarınca tüketicinin dört temel seçimlik hakkı bulunmaktadır:
Satılan malın ayıpsız misliyle değiştirilmesini isteme,
Satış bedelinden indirim talep etme,
Sözleşmeden dönme (ürünü iade etme),
Ayıplı malın ücretsiz şekilde onarılmasını talep etme.
Tüketici, bu haklardan herhangi birini serbestçe kullanabilir. Satıcının, tüketicinin tercih ettiği bu hakkı yerine getirmesi zorunludur.
Bildirim ve Zamanaşımı Süreleri
Tüketicinin ayıplı mal ile karşılaşması durumunda durumu gecikmeksizin satıcıya bildirmesi gerekir. Ancak kanun bu bildirimin yapılması için bir süre belirlemiştir:
Taşınır mallar için ayıp bildirim süresi genellikle 6 aydır.
Taşınmaz mallarda (örneğin konut satışında) bu süre 1 yıldır.
Bazı durumlarda bu süre 2 yıla kadar çıkabilir. Gizli ayıplarda bu süre ayıbın ortaya çıkmasından itibaren başlar.
Ancak satıcı, tüketicinin bu haklarını kullanmasını engelleyecek şekilde zamanaşımı itirazında bulunamazsa, tüketici yine de haklarını ileri sürebilir.
Tüketici Hakem Heyeti ve Mahkeme Başvuru Süreci
Tüketici ile satıcı arasında anlaşmazlık yaşanması halinde, tüketici hak arayışını şu yollarla sürdürebilir:
1. Tüketici Hakem Heyeti Başvurusu
2024 yılı itibariyle, 104.000 TL’nin altındaki uyuşmazlıklar için il veya ilçe tüketici hakem heyetlerine başvuru yapılabilir. Başvuru ücretsizdir ve e-Devlet üzerinden çevrimiçi yapılabilir.
2. Tüketici Mahkemesi Başvurusu
104.000 TL ve üzerindeki uyuşmazlıklarda ise doğrudan Tüketici Mahkemesi’ne dava açılabilir. Bu durumda, hukuki sürecin avukat aracılığıyla yürütülmesi tavsiye edilir.
Ayıplı Mal Örnekleri
Teslim edilen cep telefonunun şarj tutmaması,
Satın alınan arabanın geçmişte kazaya karışmış olmasına rağmen bu bilginin saklanması,
Satın alınan buzdolabının 1 hafta içinde soğutmamaya başlaması,
Satıcı tarafından ayıplı ürünün değiştirileceği taahhüt edilmesine rağmen işlem yapılmaması.
Bu örnekler ayıplı mal kapsamındadır ve tüketici yasal yollara başvurabilir.
Ayıplı Malda İspat Yükü
Teslimden sonraki ilk 6 ay içinde ortaya çıkan ayıplarda, ayıbın malın tesliminde mevcut olduğu varsayılır. Bu nedenle ispat yükü satıcıdadır. 6 aydan sonraki durumlarda ise tüketicinin ispat yükü artmaktadır.
Neden Avukata Başvurulmalı?
Her ne kadar tüketici hakları yasal olarak güvence altına alınmış olsa da, uygulamada satıcılar bu hakları ihlal edebilmektedir. İade reddi, geç geri dönüşler, hukuki boşluklara sığınma gibi çeşitli yollarla tüketici mağdur edilebilir. Bu nedenle ayıplı mal ile ilgili uyuşmazlıkların uzman bir tüketici hukuku avukatı eşliğinde yürütülmesi son derece önemlidir.